भारताची राष्ट्रीय सन्मानचिन्हे – National Insignia of India Notes Marathi
राष्ट्रध्वज
- आपल्या देशाचा राष्ट्रध्वज हा अशोक चक्रांकित तिरंगा आहे.
- राष्ट्रध्वज हे भारताचे पहिले राष्ट्रीय सन्मानचिन्ह आहे.
- राष्ट्रध्वजात केशरी (वरच्या बाजूला), पांढरा (मध्ये) आणि हिरवा (खालील बाजूस) असे तीन रंगांचे समान पट्टे असतात.
- राष्ट्रध्वजाची लांबी रुंदी ही ३:२ प्रमाणात असते.
- राष्ट्रध्वजाच्या मध्ये पांढऱ्या पट्ट्यात निळ्या रंगाचे अशोक चक्र असून त्याला 24 आरे आहेत.
- केशरी रंग- त्याग, बलिदान, तपस्या, धैर्य यांचे प्रतीक
- पांढरा रंग- सत्य, शांतता, पावित्र्य यांचे प्रतीक
- हिरवा रंग- समृद्धीचे प्रतीक
- अशोक चक्र- निळ्या रंगाचे धर्मचक्र. सत्य धर्माचे आचरण करणारा संदेश.
- 24 आरे- चोवीस तास सतत धर्मानुसार गतिमान
- राष्ट्रध्वज रचना समिती – पंडित नेहरू, सरदार पटेल असे एकूण 7 सदस्य
- घटना समितीने राष्ट्रध्वजास 22 जुलै 1947 रोजी संमती दिली.
राष्ट्रगीत
- “जन- गण- मन… ” हे भारताचे राष्ट्रगीत आहे.
- राष्ट्रगीतात 55 शब्द आहेत.
- हे राष्ट्रगीत नोबेल पारितोषिकाचे पहिले भारतीय मानकरी असणाऱ्या रवींद्रनाथ टागोर यांनी रचलेले आहे.
- राष्ट्रगीत हे 52 सेकंदात गायला हवे.
- 1911 साली काँग्रेसच्या कोलकत्ता येथील अधिवेशनात राष्ट्रगीत प्रथम गायिले गेले.
- राष्ट्रगीत हे भारताचे राष्ट्रीय प्रतीक आहे.
राजमुद्रा
- राजमुद्रा हे भारताचे राष्ट्रीय प्रतीक आहे.
- सम्राट अशोकाने सांची येथे उभारलेला चार सिंहांनी युक्त स्तूप ही भारताची राजमुद्रा आहे.
- या चार सिंहांपैकी एक सिंह दिसत नाही.
- राजमुद्रेच्या खाली डाव्या बाजूस घोडा तर उजव्या बाजूस बैल आहे. मधोमध अशोक चक्र आहे.
- राजमुद्रेच्या खालील सत्यमेव जयते हे वाक्य देवनागरी लिपीत कोरलेले आहे.
- राजमुद्रा भारताच्या सर्व कागदपत्रांवर उमटवलेली असते. (उदा. नोटा, नाणी, स्टॅम्प इत्यादी)
राष्ट्रगीत
- बंकिमचंद्र पाल यांनी लिहिलेल्या ‘ वंदे मातरम’ या गीताला देखील राष्ट्रगीताचा दर्जा प्राप्त आहे.
- वंदे मातरम हे 1882 साली त्यांच्या आनंदमठ या कादंबरीत प्रसिद्ध झाले.
राष्ट्रीय कालगणना
- आपली राष्ट्रीय कालगणना ही सौर वर्षाशी निगडित आहे.
- 22 मार्च 1957 रोजी राष्ट्रीय कालगणनेचा स्वीकार करण्यात आला.
- भारतीय सौर वर्षाचा पहिला महिना चैत्र असून शेवटचा महिना फाल्गुन आहे.
राष्ट्रीय प्राणी
- वाघ हा आपला राष्ट्रीय प्राणी आहे.
- ‘पँथेरा टायग्रीस’ असे त्या वाघाचे शास्त्रीय नाव आहे.
- वाघ हा प्राणी शौर्य, साहस अंडी धैर्य यांचे प्रतीक आहे.
राष्ट्रीय पक्षी
- मोर हा आपला राष्ट्रीय पक्षी आहे.
- पॅओ क्रिस्टॅट्स असे मोराचे शास्त्रीय नाव आहे.
- मोर हा पक्षी सौंदर्याचे प्रतीक आहे.
राष्ट्रीय फुल
- कमळ हे आपले राष्ट्रीय फुल आहे.
- ‘नेल्युम्बा न्यूसीफेरा’ हे कमळाचे राष्ट्रीय नाव आहे.
- कमळ हे फुल समृद्धी, विकास आणि भरभराटीचे प्रतीक आहे.
राष्ट्रीय खेळ
- हॉकी
राष्ट्रीय फळ
- आंबा
राष्ट्रीय बोधवाक्य
- सत्यमेव जयते
राष्ट्रीय जलचर प्राणी
- डॉल्फिन
राष्ट्रीय दिन
- स्वातंत्र्य दिन- 15 ऑगस्ट
- प्रजासत्ताक दिन – 26 जानेवारी
